Anorexia Nervosa: Zobacz przyczyny, objawy i sposoby leczenia
Znana również jako anoreksja i awersja do jedzenia
Anorexia nervosa, często określana po prostu jako anoreksja, jest zaburzeniem odżywiania o podłożu behawioralnym i zagrażającym życiu. Charakteryzuje się samogłodzeniem, utratą wagi, zniekształconym postrzeganiem wagi oraz nierealistycznym lub przesadnym lękiem przed obrazem ciała. W uproszczeniu można powiedzieć, że jest to stan, w którym ludzie obsesyjnie myślą o swojej wadze i diecie.
Anorektycy często rozpoczynają dietę, aby kontrolować swoją wagę. Z czasem jednak ograniczenia w przyjmowaniu kalorii i diecie stają się psychologiczną obsesją, która prowadzi do głodzenia się i skrajnej utraty wagi. Dokładne przyczyny anorexia nervosa nie są znane. Uważa się jednak, że do anoreksji może przyczynić się kilka czynników. Należą do nich stres środowiskowy, przymus zewnętrzny, powikłania prenatalne i okołoporodowe, czynniki fizjologiczne, zmiany neurochemiczne, zmiany hormonalne oraz czynniki genetyczne lub dziedziczne.
Anorexia nervosa, jeśli nie jest leczona, może powodować niebezpieczne stany zdrowotne, w tym między innymi zmęczenie, niskie ciśnienie krwi, zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej, a nawet może mieć skutki śmiertelne. Interwencja lekarska i konsultacja psychologiczna mają zatem kluczowe znaczenie dla wczesnego rozpoznania i skutecznego leczenia tego schorzenia.
Objawy anoreksji nerwowej
Objawy anorexia nervosa różnią się u poszczególnych osób. Najbardziej prominentnymi i widocznymi objawami są nadmierna utrata wagi i zmiany fizjologiczne.
Niektóre z typowych oznak i objawów anorexia nervosa obejmują:
1. Objawy fizyczne
Ograniczenie spożycia kalorii przez dłuższy czas może mieć niszczący wpływ na umysł i ciało. Nieleczone i niezauważane przez dłuższy czas negatywne skutki głodzenia mogą spowodować trwałe zaburzenia w funkcjonowaniu ważnych narządów.
Niektóre z najczęstszych fizycznych oznak i objawów anoreksji to:
- Ogromne zmęczenie/zmęczenie
- Skóra sucha
- Bezsenność lub zaburzenia snu
- Przerzedzanie się włosów
- Niskie ciśnienie krwi
- Odbarwienie skóry lub bladość skóry
- Ciężka utrata mięśni i masy ciała
- Osteoporoza lub utrata gęstości kości
- Przebarwienia i łamliwość paznokci
- Zaparcia
- Wycieńczenie lub skrajna chudość
- Lanugo lub wzrost miękkich włosów na całym ciele
- Nieregularne bicie serca
- Niepłodność
2. Objawy emocjonalne i behawioralne
Stały głód może wywoływać nieprzyjemne emocje, takie jak gniew i depresja. Niektóre z sygnałów ostrzegawczych objawów anoreksji emocjonalnej i behawioralnej obejmują:
- Niska samoocena
- Drażliwość
- Niechęć do jedzenia
- Lęk
- Depresja
- Trudności z koncentracją
- Myśli samobójcze
- Brak zainteresowania lub spowolnienie emocjonalne
- Wahania nastroju
- Obsesyjne myśli i lęk społeczny
- Intensywne ćwiczenia fizyczne
- Unikanie spotkań towarzyskich
- Zaprzeczanie głodowi
- Wycofanie się z regularnych zajęć
- Poczucie stresu
3. Cognitive symptoms
Niewiele osób wie, że anorexia nervosa może również prowadzić do objawów poznawczych, takich jak:
- Obsesja na punkcie liczenia kalorii i monitorowania zawartości tłuszczu w pożywieniu.
- Zaabsorbowanie jedzeniem, przepisami lub gotowaniem; może gotować wyszukane obiady dla innych, ale samemu ich nie jeść lub spożywać bardzo małe porcje.
- Podziw dla szczuplejszych osób.
- Myśli o tym, że jest się grubym lub nie jest się wystarczająco szczupłym.
- Zmieniona mentalna reprezentacja własnego ciała.
- Trudności w myśleniu abstrakcyjnym i rozwiązywaniu problemów.
- Sztywne i nieelastyczne myślenie.
- Niska samoocena.
- Hiperkrytycyzm i kliniczny perfekcjonizm.
4. Objawy percepcyjne
Choroba ta może również wpływać na sposób postrzegania własnego ciała i prowadzić do samokrytyki w odniesieniu do wagi i sylwetki. Powoduje:
- Postrzeganie siebie jako osoby z nadwagą, co stoi w sprzeczności z rzeczywistością, w której występuje niedowaga (czyli „zaburzenie obrazu ciała”).
- Nietolerancja zimna i częste skargi na zimno; temperatura ciała może ulec obniżeniu (hipotermia) w celu zachowania energii z powodu niedożywienia.
- Zmieniony schemat ciała (tj. ukryta reprezentacja ciała wywołana przez działanie)
Przyczyny anoreksji nerwowej
Konkretne przyczyny anoreksji nervosa są nadal niejasne. Uważa się jednak, że jest ona spowodowana wieloczynnikowymi czynnikami biologicznymi, środowiskowymi i psychologicznymi. Niektóre z czynników zwiększających ryzyko zachorowania na anorexia nervosa są następujące:
1. Czynniki psychologiczne
Anorexia nervosa, czyli obezwładniająca fobia przed osiągnięciem normalnej wagi, jest często uważana za związaną z cechami osobowości i zachowania. W większości przypadków osoby cierpiące na anoreksję dążą do perfekcji w swoim wyglądzie i obrazie ciała. Może to powodować, że ograniczają swoją dietę aż do głodzenia się, aby osiągnąć nierealistyczne cele.
Poniżej przedstawiono inne czynniki psychologiczne, które mogą przyczynić się do rozwoju anoreksji:
- Nadmierny strach i niepewność
- Depresja i lęk w wywiadzie lekarskim
- Bolesne lub traumatyczne przeżycia z dzieciństwa
- Zmniejszona zdolność do regulowania i dostosowywania zachowania do różnych sytuacji
- Poczucie nieadekwatności i samotności
- Stresujące wydarzenia życiowe, takie jak wypadki, utrata bliskiej osoby
2. Czynniki środowiskowe
Obecna kultura kładzie nacisk na bycie nierealistycznie szczupłym jako standard piękna. Ta zewnętrzna presja i współzawodnictwo w osiąganiu celów związanych z niezdrowym ciałem mogą zwiększyć obsesję na punkcie ograniczania przyjmowania pokarmów.
3. Wpływ mediów społecznościowych
Presja mediów społecznych i środowiska wysokiego ryzyka społecznego, takie jak sport, modeling i aktorstwo, mogą przyczynić się do rozwoju anoreksji nervosa. Stała ekspozycja na media prezentujące ideały ciała może stanowić czynnik ryzyka niezadowolenia z ciała i anorexia nervosa. Kulturowy ideał kształtu ciała mężczyzn i kobiet nadal faworyzuje smukłe kobiety i wysportowanych, umięśnionych mężczyzn w kształcie litery V. Przegląd z 2002 roku wykazał, że spośród czasopism najbardziej popularnych wśród osób w wieku od 18 do 24 lat, te czytane przez mężczyzn, w przeciwieństwie do tych czytanych przez kobiety, częściej zawierały reklamy i artykuły dotyczące kształtu niż diety. Niezadowolenie z własnego ciała i internalizacja ideałów ciała są czynnikami ryzyka anorexia nervosa, które zagrażają zdrowiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet.
Strony internetowe podkreślające znaczenie osiągania ideałów ciała wychwalają i promują anorexia nervosa za pomocą metafor religijnych, opisów stylu życia, „thinspiration” lub „fitspiration” (inspirujące galerie zdjęć i cytatów, które mają służyć jako motywacja do osiągania ideałów ciała). Strony internetowe promujące anoreksję wzmacniają internalizację ideałów ciała i wagę ich osiągania.
Media przedstawiają fałszywy obraz tego, jak naprawdę wyglądają ludzie. W czasopismach i filmach, a nawet na billboardach, większość aktorów/modeli jest na wiele sposobów zmieniana cyfrowo. Ludzie starają się wyglądać jak te „idealne” wzorce, podczas gdy w rzeczywistości sami nie są bliscy doskonałości.
4. Czynniki biologiczne
Zależność między czynnikami biologicznymi a anoreksją nie jest dokładnie poznana. Jednak występowanie anoreksji w rodzinie, nadużywanie leków i współistniejące choroby zdrowotne zwiększają ryzyko rozwoju anoreksji. Nieprawidłowości w budowie lub funkcjonowaniu podwzgórza, części mózgu, mogą wpływać na zachowania żywieniowe.
5. Czynniki genetyczne
Genetyczna lub dziedziczna predyspozycja, chociaż mechanizm wyodrębniania odpowiedzialnych genów związanych z anoreksją nie jest dobrze poznany, prowadzone są badania mające na celu zwiększenie zrozumienia roli genów w anoreksji. Anorexia nervosa jest w dużym stopniu dziedziczna. Badania bliźniąt wykazały, że dziedziczność wynosi od 28 do 58%. Krewni pierwszego stopnia osób cierpiących na anoreksję mają około 12 razy większe ryzyko zachorowania na anoreksję.
W badaniu z 2019 r. stwierdzono związek genetyczny z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak schizofrenia, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, zaburzenia lękowe i depresja, oraz z funkcjonowaniem metabolicznym z ujemną korelacją z masą tkanki tłuszczowej, cukrzycą typu 2 i leptyną.
Szczególnie interesujący może być jeden gen, który powiązano z anoreksją. Gen ten koduje białko zwane receptorem estrogenowym alfa (ERRalpha). W niektórych tkankach gen ten zmienia zdolność estrogenów i receptorów estrogenowych do interakcji z DNA i zmiany funkcji komórek. Ponieważ estrogeny mają silny wpływ na apetyt i odżywianie, wszelkie nieprawidłowości genetyczne w szlaku sygnalizacji estrogenowej mogą przyczyniać się do wystąpienia objawów anoreksji i wyjaśniać, dlaczego anoreksja pojawia się zwykle u młodych kobiet tuż po rozpoczęciu dojrzewania.
Zapobieganie anoreksji nerwicowej
Chociaż nie ma konkretnych, sprawdzonych metod zapobiegania anoreksji, niektóre z poniższych środków i trików mogą pomóc w zapobieganiu objawom anorexia nervosa i radzeniu sobie z nimi. Należą do nich:
1. Wczesne wykrywanie anoreksji
Anoreksja ma wieloczynnikową etiologię, a jej objawy są podobne do objawów innych pokrewnych zaburzeń psychicznych. To sprawia, że identyfikacja pierwotnej przyczyny anoreksji jest trudna. Jeśli jednak objawy zostaną wcześnie rozpoznane, interwencje mogą zmniejszyć ryzyko powikłań i zgonu.
2. Przestrzeganie zdrowych nawyków żywieniowych
Niedożywienie towarzyszące anoreksji może mieć bardzo szkodliwy wpływ na organizm. Jedną z prostych rad, jak zmniejszyć ryzyko uszkodzenia narządów wewnętrznych, jest spożywanie pokarmów bogatych w składniki odżywcze w małych, ale częstych posiłkach. Dzieje się tak dlatego, że we wczesnym stadium anoreksji często łatwo jest jeść duże ilości jedzenia. Możesz skonsultować się z dietetykiem lub specjalistą ds. żywienia, aby opracować optymalny plan żywieniowy spełniający wymagania żywieniowe Twojego organizmu.
3. Nie spożywać alkoholu
Drunkoreksja to termin oznaczający zachowanie polegające na zastępowaniu jedzenia nadmierną ilością alkoholu.Badanie opublikowane w Alcohol Health and Research World wykazało związek alkoholu z wywoływaniem zaburzeń odżywiania typu anorexia nervosa. Według różnych innych badań, połączenie alkoholu i anoreksji może powodować poważne, a nawet potencjalnie śmiertelne komplikacje zdrowotne. Unikanie alkoholu może więc zmniejszyć ryzyko wystąpienia urazów związanych z alkoholem.
4. Przestań się oceniać
Osoby cierpiące na anoreksję często dążą do osiągnięcia perfekcji we wszystkim, co robią. Choć perfekcjonizm jest często postrzegany jako pozytywna cecha, w większości przypadków może powodować niepożądaną presję, stres i inne problemy ze zdrowiem psychicznym. Praca nad akceptacją obecnego stanu swojego ciała, wagi i wyglądu fizycznego może skutecznie zapobiec rozwojowi negatywnego postrzegania siebie.
5. Nie zachęcaj do zawstydzania ciała
Kiedy pozwalasz komuś na ostrą krytykę swojego ciała, może to zaszkodzić twojej samoocenie. Body shaming stał się powszechnym problemem na platformach mediów społecznościowych. Podobnie jak każda inna forma molestowania, body shaming może poważnie wpłynąć na zdrowie psychiczne danej osoby. Body shaming jest nieunikniony w cyfrowym świecie, więc staraj się nie dać się negatywnym komentarzom i praktykuj afirmacje miłości własnej.
6. Znajomość anoreksji i innych zaburzeń odżywiania
Anorexia nervosa ma najwyższy wskaźnik umieralności spośród wszystkich innych chorób psychicznych. Uświadomienie sobie możliwych czynników ryzyka i czynników wyzwalających związanych z anoreksją może pomóc w wyeliminowaniu niepożądanego niezadowolenia z obrazu własnej osoby.
7. Poszukaj profesjonalnej pomocy, aby lepiej zrozumieć swój stan
Jeśli doświadczasz objawów anoreksji lub podejrzewasz u siebie anoreksję, umów się na wizytę u lekarza, aby lepiej zrozumieć swój stan. Wczesne wykrycie podstawowej przyczyny anoreksji pozwala na szybsze działanie i powrót do zdrowia.
Czy wiesz, jakie pokarmy należy jeść, a jakich unikać w przypadku anoreksji? Czy znasz powszechnie stosowane domowe sposoby leczenia anoreksji? Czy wiesz, jakie zmiany w stylu życia można wprowadzić, aby poprawić stan zaburzeń odżywiania?
Leczenie anoreksji nerwicowej
Leczenie anoreksji ma na celu przywrócenie prawidłowej wagi ciała oraz dobrego samopoczucia psychicznego i umysłowego. W leczeniu anorexia nervosa dostępnych jest kilka terapii. Wybór metody leczenia zależy jednak od wieku, powikłań i czynników zdrowotnych danej osoby. W większości przypadków zaleca się stosowanie kombinacji terapii w celu leczenia problemów emocjonalnych, takich jak niska samoocena, lęk i inne związane z nimi problemy ze zdrowiem psychicznym.
Poniżej przedstawiono niektóre z powszechnie stosowanych strategii leczenia anoreksji nervosa:
1. Psychoterapia
Psychoterapia może pomóc osobom cierpiącym na anoreksję w radzeniu sobie z problemami psychicznymi związanymi z anoreksją. Pomaga ona pacjentowi lepiej zrozumieć problem i sposoby radzenia sobie z nim. Do różnych form psychoterapii stosowanych w leczeniu anoreksji należą:
- Terapia rodzinna (FBT): zwana też metodą Maudsleya, angażuje rodziców/rodzinę w proces przywracania prawidłowej wagi dziecka w domu. Cała rodzina jest zachęcana do większego zaangażowania się wraz z pacjentem w zapewnienie odpowiedniej diety, która pozwoli mu osiągnąć zdrową wagę.
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT): Celem tej terapii jest poprawa zdrowia psychicznego, a główny nacisk kładzie się na zajęcie się zniekształconymi poglądami na temat obrazu własnego ciała.
- Dialektyczna terapia behawioralna (DBT): Terapia ta ma na celu rozpoznanie czynników wywołujących anoreksję nervosę oraz metod radzenia sobie z nimi. DBT pomaga także pacjentom w zarządzaniu równowagą psychiczną.
- Terapiaakceptacji i zaangażowania: Terapia ta ma na celu rozwijanie motywacji do działania, a nie zmianę myśli i uczuć.
- Terapia interpersonalna (IPT):Terapia ta pomaga pacjentom rozpoznawać i rozwiązywać problemy w ich związkach. Stwierdzono, że poprawa relacji i zdrowia psychicznego może zmniejszyć objawy zaburzeń odżywiania.
- Poradnictwo żywieniowe: poradnictwoz dietetykiem może pomóc w zrozumieniu znaczenia diety i przywróceniu prawidłowych wzorców żywieniowych.
2. Leki
Nie istnieją konkretne leki zatwierdzone do leczenia anoreksji, ponieważ żaden z nich nie okazał się skuteczny. Jednak leki przeciwdepresyjne lub inne leki psychiatryczne mogą pomóc w leczeniu innych zaburzeń psychicznych związanych z anoreksją. Niektóre z leków przeciwdepresyjnych często przepisywanych przez psychiatrę w celu leczenia anoreksji to:
- Cyproheptadyna: Cyproheptadyna jest lekiem przeciwhistaminowym, który blokuje przekaźniki chemiczne odpowiedzialne za swędzenie, przekrwienie, zapalenie i inne reakcje alergiczne. Pobudza również apetyt, ponieważ stale stymuluje wydzielanie hormonu wzrostu i zwiększa pobór energii.
- Marinol: Marinol jest kannabinoidem. Regularne stosowanie tego leku może poprawić apetyt i ogólną jakość życia.
- Megestrol: Megestrol jest wytwarzaną wersją ludzkiego hormonu progesteronu. Stosowanie megestrolu może zwiększać apetyt.
- Olanzapina: Olanzapina jest atypowym lekiem przeciwpsychotycznym. Jej działanie polega na wpływie na poziom przekaźników chemicznych (dopaminy i serotoniny) w celu poprawy nastroju, myśli i zachowania.
3. Dieta
Dieta jest najważniejszym czynnikiem, nad którym należy pracować u osób z anoreksją nervosa i musi być dostosowana do potrzeb każdej osoby. Przy ustalaniu planu posiłków ważna jest różnorodność pokarmów, a także pokarmy o większej gęstości energetycznej. Chorzy muszą spożywać odpowiednią ilość kalorii, zaczynając powoli i zwiększając ich ilość w miarowym tempie. Nie ma jasnych dowodów na rolę suplementacji cynkiem w trakcie odżywiania.
Jaka jest różnica między anorexia nervosa a bulimia nervosa?
Anoreksja i bulimia to zaburzenia odżywiania o podłożu psychologicznym. Osoby cierpiące na anorexia nervosa i bulimia nervosa często mają podobne objawy, takie jak zniekształcony obraz ciała. Jednak zasadnicza różnica między nimi polega na tym, że anoreksja charakteryzuje się samogłodzeniem. W przeciwieństwie do niej bulimia polega na gwałtownym objadaniu się, po którym następuje objadanie się w celu uzupełnienia dodatkowych kalorii w niezdrowy sposób, aby zapobiec przybieraniu na wadze.
Co wywołuje anoreksję?
Osoby cierpiące na anoreksję często mają trudności z radzeniem sobie z wyzwalaczami. Zidentyfikowanie tych czynników może pomóc w lepszym radzeniu sobie z chorobą. Niektóre z najczęstszych czynników wywołujących anoreksję to nuda lub samotność, wchodzenie na wagę, konwersacje na temat fitnessu, diety i odżywiania, zdjęcia modelek fitness oraz presja mediów społecznościowych.
Kto jest bardziej podatny na anoreksję?
Anoreksja może wystąpić zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, ale częściej występuje u kobiet. Przeciętnie młodzi dorośli we wczesnym okresie dojrzewania są najbardziej podatni na presję zewnętrzną i mają zwiększone ryzyko zachorowania na anoreksję.
Czy anoreksja może ustąpić bez leczenia?
Anoreksja jest złożonym zaburzeniem psychologicznym. Do wywołania anoreksji może przyczynić się wiele czynników. W większości przypadków anoreksja ma tendencję do samoistnego ustępowania. Może też spowodować trwałe uszkodzenie organizmu. Dlatego zawsze zaleca się korzystanie z pomocy specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego.
Czy anoreksja powoduje obkurczenie mózgu?
Głodzenie się może mieć szkodliwy wpływ na mózg. W badaniu opublikowanym w International Journal of Eating Disorders stwierdzono, że nadmierne ograniczanie spożycia kalorii może powodować kurczenie się istoty szarej w mózgu. Na szczęście większość szkodliwych skutków anoreksji jest odwracalna dzięki leczeniu.
Dlaczego kobiety są bardziej podatne na anoreksję niż mężczyźni?
Chociaż badania na ten temat są ograniczone, to jednak wykazują, że zwiększona aktywność mózgu u kobiet sprawia, że są one bardziej podatne na rozwijanie negatywnej perspektywy w stosunku do swojego wyglądu fizycznego niż mężczyźni.
Ile jest zaburzeń odżywiania?
Na podstawie przyczyn, czasu trwania i unikalnych cech zaburzenia odżywiania dzieli się na 12 typów. Niektóre z nich to: anoreksja (anorexia nervosa), bulimia (bulimia nervosa), dysmorfia mięśniowa (muscle dysmorphia) i zespół gwałtownego jedzenia (BED).
Jakie są różne rodzaje anorexia nervosa?
Na podstawie obecności zachowań związanych z objadaniem się i oczyszczaniem organizmu. Chorobę anorektyczną dzieli się dalej na dwie klasy, a mianowicie: typ ograniczający, w którym osoby anorektyczne mają tendencję do poważnego ograniczania jakości spożywanego pokarmu, oraz typ objadania się (binge eating/purging), w którym osoby anorektyczne kompensują sobie dodatkowe spożycie pokarmu poprzez wywoływanie wymiotów, stosowanie środków moczopędnych lub lewatyw albo nadmierne ćwiczenia fizyczne.